Bilim İnsanları Nesli Tükenmiş Hayvanları Nasıl Geri Getiriyor?
Son vakitlerde ‘Bu teknolojiyle yakında mamutları bile diriltirler’ diyorsanız, o gelecek çoktan geldi bile. ABD merkezli biyoteknoloji şirketi Colossal Biosciences, 12.500 yıl evvel jenerasyonu tükenmiş olan Aenocyon dirus, yani meşhur ‘ulu kurt’ çeşidini geri getirdiğini açıkladı. Evet, Game of Thrones dizisindeki o dev kurtların ilham kaynağı olan çeşit artık tekrar hayatta! Üstelik bu gen düzenleme, klonlama ve eski DNA’ların kullanıldığı, uzun yıllardır sürdürülen titiz bir projenin meyvesi. Pekala bu nasıl mümkün oldu?
Kaynak 1, Kaynak 2
Genetik kopyalar değil, fonksiyonel birer “tarih öncesi kurt”: Ulu kurtlar geri döndü.
Colossal, gri kurtların genetik yapısını 20 farklı düzenleme ile değiştirerek onları dire wolf görünümüne yaklaştırdı. Birinci olarak, 13.000 yıllık bir diş ve 72.000 yıllık bir kafatasından elde edilen DNA ile Aenocyon dirus’un genetik haritası çıkarıldı. Sonra bu genetik yapı, gri kurt ve öteki köpekgillerin DNA’larıyla karşılaştırıldı.
Amaç; uzun ve kalın tüyler, geniş kafatası üzere ulu kurtlara mahsus fizikî özelliklerin genetik kodlarını bulmaktı. Bulunan 14 gen üzerinde yapılan düzenlemeler, özel olarak seçilen hücrelere aktarıldı, bu hücreler klonlandı.
Elde edilen embriyolar, büyük cins evcil köpeklerin rahmine transfer ediliyor ve yavrular burada doğuyor.
Bu süreçte toplam 8 transfer yapılmış ve her biri yaklaşık 45 embriyo içermiş. Sonuç olarak iki erkek (Ekim 2024’te) ve bir dişi (Ocak 2025’te) olmak üzere üç sağlıklı ulu kurt yavrusu dünyaya gelmiş. Bu yavrular %99.5 oranında gri kurt DNA’sı taşıyor olabilir lakin fizikî olarak ulu kurtlara en yakın canlılar olarak kabul ediliyor.
Bilim insanları, gayelerinin genetik olarak birebir kopyalar yaratmak değil, fonksiyonel açıdan birebir tipleri yine canlandırmak olduğunu söylüyor. Zira canlıların yalnızca genetik kodları değil, dışa vurdukları özellikleri (fenotipleri) de bu süreçte kıymet taşıyor
Klonlanmış kurtlar yalnızca doğmadı, büyüyorlar da ve bu yalnızca bir başlangıç.
İki erkek ve bir dişi olmak üzere doğan yavrular, 2.000 dönümlük, yüksek güvenlikli ve zımnî pozisyonda tutulan bir alanda büyütülüyor. Burada hem doğal ortamlarını andıran geniş bir hayat alanları var, hem de 7/24 nezaret altındalar. Yavrular insanlara alışık lakin evcil değil; hala içgüdüsel davranışlar sergiliyorlar ve bilim insanları ileride bu çeşidin ekosistemdeki rolünü daha net anlayacaklarına inanıyor.
Şirketin maksadı, bir gün bu cinsleri doğal yaşama döndürmek olsa da, şimdilik bu yavrular “de-extinction” teknolojisinin canlı birer delili olarak bedellendiriliyor.
