Cem Yılmaz’a – ne kadar önemser ya da önemsemez sorun değil- mektubumdur:
“Siz giderken biz dönüyorduk.”
Sizin sahnenizle büyüdük biz.
Kimi vakit üniversite amfisinde bilgisayardan şovunuzu izledik, kimi vakit sinema biletine harçlığımızı verdik. Sizin esprilerinizle birinci kere “mizahla düşünmek” ne demek, onu öğrendik. Sizinle güldük, düşündük, ferahladık. Zira siz bizim için yalnızca bir komedyen değil, topluma ayna tutan, vaktin ruhunu yakalayan bir ses oldunuz. Lakin artık o ses bize değil, güya bizden üstte bir yere konuşuyor. Mizahınız güldüren değil susturan bir tona dönüştüğünde, biz de gülmeyi bırakıyoruz.
Bu cümle yalnızca bir espri değil tıpkı vakitte vaktin ruhunu ıskalayan, geçmiş tecrübesi kutsarken bugünkü çabayı küçümseyen bir bakış açısının yansımasıydı. Bu telaffuz, bence, bilhassa gençlerin karanlık karşısında cesurca durmaya çalıştığı bir devirde, incitici ve dışlayıcı bir hal aldı. Bu cümle, her ne kadar ‘biz de vaktinde çok şey yaşadık’ demeye çalışsa da aslında günümüz gençliğinin direnişini, kaygısını, sorgusunu küçümseyen bir yerden konuşuyor. Meğer hiçbir jenerasyon, bir başkasının acısını yarıştırmak ya da kıyaslamak zorunda değil. Gençlerin yaşadığı baskı, sansür ve dehşet ortamı gerçek ve yakıcı. Üstelik bu gençler, dijital çağda büyümüş olsalar da tenkide, özgür fikre, barışçıl aksiyona yönelik baskının her türlüsünü iliklerine kadar yaşıyorlar.
Siz, yıllar boyunca mizah yoluyla toplumsal olaylara dokunabilen, bazen ince bazen sert lakin daima zekice cümlelerle gündemi yakalayabilen bir isimdiniz. Lakin bu son söylemi, gücün yanında hizalanan, yeni nesillere “siz bilmezsiniz” diyen, tecrübesi kibirle karıştıran bir noktada duruyor. Halbuki gerçek tecrübe sahibi beşerler bilir ki, gayret bir jenerasyondan başkasına aktarılan bir zincirdir. Bu zincirin her halkası, bir evvelkine hürmet duyarak güçlenir. Gençler yalnızca kendi özgürlüklerini değil, aslında hepimizin geleceğini savunuyor. Gözaltına alınan, yargılanan ya da susturulmak istenen bu gençler, toplumun vicdanı. Bu vicdana ‘biz o yolları çoktan yürüdük’ demek, sırf yolları karartır. Zira problem yalnızca o yoldan geçmek değil; o yolu aydınlatmak, sonrakilere el uzatmak, onları dinlemek ve yanlarında durabilmektir. Vakit değişiyor, sistemler değişiyor, aktörler değişiyor lakin adalet arayışı tıpkı kalıyor. Bu arayışı küçümseyen her cümle, yalnızca bugünün gençlerini değil; geçmişte gayret edenleri de incitir.
Dönecek Yol Kalsın Diye Uğraşıyoruz
Bu çeşit cümleler, yüzeyde esprili görünse de altında bir cins kibir taşıyor. “Biz yaşadık, siz daha yenisiniz” demek, gençlerin şu an yaşadığı baskıyı, endişeyi ve çabanın gerçekliğini görmezden gelmek manasına geliyor. Halbuki hiçbir jenerasyon bir oburunun acısıyla yarışmak zorunda değil. Siz, gençken yürüdünüz tahminen lakin artık yürüyenleri izliyorsunuz. Lakin bu izleyiş, dayanakla değil imalı bir aralıkla, alttan alta küçümseyen bir tonla yapıldığında, geçmişin tüm pahasını de sorgulatır hale geliyor. Bugün gözaltına alınan, sesi kısılmaya çalışılan, tehdit edilen o gençler… Yalnızca kendileri için değil, sizin için de benim için de sokaktalar, toplumsal medyadalar, mahkemelerdeler. Vicdanın sesi bazen en genç olanın ağzından çıkar. Zira sıkıntı yalnızca o yolu yürümek değil; artık yürüyene su vermek, gölge olmak, dayanak olmak. Bugün gençlerin yanında durmamak, aslında kendi geçmişine de sırt çevirmektir.
Sizin mizahınız yıllarca otoriteyi tiye alan, halkla birebir yerden bakan, sistemin açmazlarını zekice eleştiren bir mizah oldu. Ancak artık güya o yer değişti. Evvelden halkın sesi olan biri, artık halkın sesine “siz daha çocuksunuz” diyor. Bu, yalnızca gençleri değil, ona yıllardır itimat duyan herkesi hayal kırıklığına uğratıyor.
Sizin gösterilerinize giden bir jenerasyonuz biz. O şovlarla büyüyen çocuklarımız var artık.Sizinle gülen insanların çocuklarıyız. O yüzden kırgınız. Zira bu kere karşında olanlar sizin izleyiciniz değil.Sizinle tıpkı hayali kurmuş, birebir sokaklardan geçmiş, tıpkı esprilere gülmüş olanları görmüyorsunuz.Güldürdüğünüz kuşağı artık anlamıyorsunuz üzere hissediyoruz.
Siz tahminen sahiden biz giderken dönüyordunuz. Ancak problem o değil. Sorun, şu an nereye baktığınız, kiminle yürüdüğünüz. Zira bugün susarsanız yarın dönecek bir yolun kalmayabilir. Bu gençler sizin geçmişte özgürce yürüdüğünüz yolları tekrar açmaya çalışıyor. O yolları küçümsemeyin. Onların yürüyüşü sizin hatıranıza da hürmettir.
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
