Ramazan Bayramına Neden Şeker Bayramı Denir? Peki Esası Şeker Bayramı mı, Şükür Bayramı mı?

Ramazan Bayramı, ‘Şeker Bayramı’ ve ‘İftar Bayramı’ olarak da bilinir. Ramazan Bayramı’nın Arapçası ‘Îdü’l-Fitr’, Farsçası ise ‘Îd-ı Fitr’dir. 

Ramazan Bayramı, üç ayların sonuncusu ve İslam alemi için oruç tutma ayı olan Ramazan ayının bitiminden sonra üç gün boyunca kutlanır. Hicri takvime nazaran Ramazan ayının son günü arefe, Ramazan Bayramı’nın birinci günü ise Şevval Ayının birinci gününe denk gelmektedir. 

Ramazan Bayramı Neden Her Yıl Farklı Bir Tarihe Denk Geliyor? 

Ramazan Bayramı her sene bir evvelki yıldan 11 ya da 12 gün daha erken kutlanır. Bunun nedeni, Hicri takvimin bir ay takvimi olması ve güneş temelli miladi takvimden 11 ila 12 gün kadar kısa olmasıdır. Yani, miladi takvim ile hicri takvim ortasındaki gün farkı nedeniyle yaklaşık olarak 33 yılda bir Ramazan Bayramı birebir güne denk gelebilmektedir.

Peki, Ramazan Bayramı Birinci Kere Ne Vakit Kutlandı?

Dini kaynaklara nazaran Ramazan Bayramı, Hicret’in ikinci yılından sonra kutlanmaya başlamıştır. Birinci Ramazan Bayramı’nda yapılan tüm merasimler ve ibadetler Hz. Muhammed (s.a.s.) tarafından düzenlenmiştir.

• Ramazan Bayramı’nın birinci gününde mescitlerde cemaatle birlikte bayram namazı kılınır. Bayram namazı çoklukla erkekler tarafından kılınır ve namazının akabinde hutbe okunur. Akabinde aileler bir ortaya gelir. 

• Her bayram olduğu üzere Ramazan Bayramı’nda da bayramlık kıyafetler giyilir. Çünkü, bayramlarda bakımlı ve pak olmak değerli bir adettir. 

• Ramazan bayramında aile büyükleri, akrabalar ve dostlar ziyaret edilir. Büyüklerin elleri öpülür. Lakin büyükler kadar küçükleri memnun etmek de değerlidir. Bu yüzden çocuklara harçlık ve şeker verilir. 

• Maaile bayram sofralarında bir ortaya gelir, küslükler biter. Gelen konuklara kolonya, şeker, tatlı verilir; küçük büyük demeden konuklara ihtimamla hazırlanmış ikramda bulunulur. 

• Çocuklar Ramazan Bayramı’nda komşuları gezerler. Birkaç kişilik kümeler halinde kapı kapı dolaşan çocuklar herkesin kapısını çalar ve şeker toplarlar. Günümüzde ise bu gelenek yalnızca küçük kasaba ve mahallelerde devam etmektedir.

Şimdi de Ramazan Bayramını etimolojik olarak inceleyelim. Bayram, Ramazan ayının sonunda kutlandığı için ‘Ramazan Bayramı’ olarak isimlendirilir. Ramazan sözü Arapçada ‘Ramad’ kökünden gelir. Çağdaş Arapça-Türkçe sözlüklere nazaran bu söz ‘kuru, yanık, sıcak toprak’ ya da ‘kavrulmuş zemin’ manalarına gelir. 

Peki, Neden Ramad ya da Ramazan? 

Bunun nedeninin tarihte birinci defa farz olan oruç ibadetinin uygulanmaya başlandığı Ramazan ayının yaz aylarına denk gelmesi olduğuna inanılır. Ayrıyeten Ramazan ayının ‘günahların yakılıp temizlenmesi’ manasını da taşıması nedeniyle sözün ‘kavrulmuş zemin’ sözünden türediği de varsayım edilir. Alışılmış tüm bu görüşler için kesin bir delil bulunmamaktadır. 

Osmanlıdan Günümüze Ramazan: Şeker Bayramı Yani Şükür Bayramı

Şeker Bayramı ismi ise bayramın Osmanlı periyodundaki isminin Türkçeleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Osmanlı devrinde bu bayrama ‘Iyd-ı Fıtır’ denilmiştir. Sözün kökenini incelediğimizde: Iyd sözünün ‘bayram’, fıtır sözü ise ‘oruç açma’ manasına gelmektedir. Fıtır, ‘fıtır sadakası’, ‘şükür sadakası’ yahut ‘fitre’ olarak da bilinir. 

Eski kaynaklarda Ramazan Bayramı, Şükür Bayramı olarak da anılır. Pekala, şükür nasıl şeker olarak kullanılmaya başlamıştır? 👇

Şükür sözü ‘Şık-kef-rı’ halinde yazılır. Bu söz birebir anda hem ‘şükür’ hem de ‘şeker’ sözüne karşılık gelmektedir. 

İşte, Ramazan Bayramı’nın ‘Şeker Bayramı’ olarak anılma nedeni de budur! Şükür sözü şeker ile birebir halde yazıldığı için Osmanlı devrindeki kaynaklarda her iki biçimde de yer alarak farklı isimlendirilmeye başlanmıştır. Yani, Şeker Bayramı bir okuma kusuru sonucu ortaya çıkmış ve vakitle bu biçimde anılmaya başlanmıştır. 

Tarihi isimlerden evrilerek günümüze gelen bu isim, vakitle toplumda kıymetli bir yere sahip olmuştur. Pekala siz hangisini tercih ediyorsunuz; Ramazan Bayramı mı, Şeker Bayramı mı, yoksa Şükür Bayramı mı?