Basketbol Oyuncularının Kenarda Tuttuğu Bu Cihaz Tam Olarak Ne İşe Yarıyor?
Basketbol maçlarını izlerken kenarda oturan kimi oyuncuların ellerinde şarap şişesine benzeyen bir aygıt tuttuğunu fark etmiş olabilirsiniz. Evvel “Masaj aleti mi bu?” dedirten bu aygıt, aslında çok daha akıllı bir teknolojiye dayanıyor. İsmine ‘palm cooler’, yani avuç içi soğutucusu deniyor. Birinci bakışta garip görünse de spor bilimi açısından epeyce savlı bir misyon üstleniyor. Pekala sahiden işe yarıyor mu, yoksa bu da diğer bir moda mı?
Palm cooler’lar, sportmenlerin idman yahut maç sırasında süratlice toparlanmasını sağlamak için tasarlandı.
Nasıl mı? Aygıtın içinde bakır üzere ısıyı süratle ileten soğuk metal borular bulunuyor ve bu boruların sıcaklığı ortamdan daha düşük, ekseriyetle 7 ila 15°C ortasında oluyor.
Oyuncu, aygıtı avucunun içine alıp birkaç dakika tutuyor. Bu esnada elindeki sıcak kan, soğuk borularla temas ederek süratle soğutuluyor. Sonuç? Tüm beden sıcaklığı düşmeye başlıyor! Kulağa bilim kurgu üzere gelse de gerisinde önemli bir araştırma var.
Palm cooling teknolojisi birinci olarak Stanford Üniversitesi tarafından 2000’li yılların başında geliştirildi.
O dönemki amaç, Irak üzere sıcak bölgelerde vazife yapan askerlerin beden sıcaklığını süratlice düşürmenin bir yolunu bulmaktı. Araştırmacılar, tabiattaki kimi hayvanlardan ilham aldı. Ayılar üzere kimi canlılar, beden sıcaklığını avuç içi gibisi yüzeylerinden dışarı atıyor.
İnsan bedeninde da avuç içi üzere kılsız ve ağır damar ağına sahip bölgeler, ısıyı dışarı atmak için hayli tesirli. Bu bilgiden yola çıkan bilim insanları, avuç içinden beden soğutmanın tüm sistem üzerinde tesirli olduğunu fark etti.
Bu araştırmalar sonucunda 2020 yılında Stanford takviyeli teşebbüs CoolMitt piyasaya sürüldü.
Daha sonra diğer markalar da bu alana adım attı. En dikkat çekeni ise Apex Cool Labs tarafından üretilen ve Narwhals ismi verilen aygıt oldu. 2024 NCAA Bayanlar Basketbol Finali’nde kenarda bu aygıtları tutan sportmenler dikkatleri üzerine çekti.
Narwhals’ın fiyatı tam 399 dolar ve sırf 1 ila 3 dakika kullanıldığında kalp atış suratını düşürüyor, atletin ağır tempoda daha uzun müddet performans göstermesini sağlıyor ve çekilen yorgunluğu azaltıyor. Hatta birtakım sportmenler, bu aygıtı kullandıktan sonra mental olarak bile daha rahat hissettiklerini söylüyor.
Stanford’un birinci çalışmaları bu metodun tesirli olduğunu savunsa da her araştırma birebir fikirde değil.
2012 tarihli bir çalışmada, palm cooling uygulanan sportmenlerin daha uzun mühlet dayanabildiği gözlendi. Lakin 2023 yılında Milletlerarası Spor Tıbbı Dergisi’nde yayımlanan bir çalışmada, koşucular ortasında manalı bir fark tespit edilemedi. Yani teknoloji umut vaat ediyor ancak şimdi mutlaklaşmış ve yaygın kabul görmüş değil.
Daha şimdiden NBA, NFL ve NHL üzere dev liglerde, hatta birtakım birinci yardım gruplarında bile kullanılıyor. Üstelik yalnızca birkaç dakikalık kullanımın, bir atletin alanda kalma mühletini uzatabildiği düşünülüyor.
