Keşke 20’li Yaşlarımın Başında Öğrenseydim Diyeceğiniz 13 Finansal Terminoloji

Enflasyon, her yıl fiyatların artması ve paranın pahasının düşmesi manasına gelir. Yani bugünün 100 TL’si, seneye tahminen yalnızca 95 TL bedelinde olacak. Bu durum cebimizdeki paranın satın alma gücünü azaltır. Ancak endişelenmeyin enflasyona karşı korunmanın yolları var. Enflasyona karşı birikimlerinizi yalnızca saklamak yerine kıymet kazanacak alanlarda değerlendirmeyi öğrenmek çok kıymetli.

Faiz borç aldığınızda ödediğiniz yahut yatırım yaparak kazandığınız ekstra fiyattır. Kredi çekerken geri ödediğiniz fiyatın üzerine faiz eklenir bu da size ekstra maliyet yaratır. Yatırım yaparken ise banka paranızı muhakkak bir müddet tutmanıza karşı size faiz ödeyerek çıkar sağlamanızı sağlar. Faiz oranları yüksekse karınız daha fazla olur lakin yüksek faizli borçlar da maliyetli olabilir.

Portföy sahip olduğunuz tüm yatırımların toplamıdır. Bir portföy farklı tıpta yatırımlarla çeşitlendirilirse riskler azaltılabilir. Örneğin, hem pay senedi hem de tahvil alarak birinin pahası düştüğünde başkasından yarar sağlayabilirsiniz. Portföyünüzü yatırım amaçlarınıza ve risk toleransınıza nazaran oluşturmalısınız.

Borsa şirketlerin pay senetlerini alıp sattığınız bir pazardır. Bir şirkete yatırım yaparak şirketin büyümesinden yarar sağlarsınız. Borsa fiyatları şirketlerin karlılığına ve ekonomik şartlara nazaran değişir. Pay senetlerinin bedeli artarsa yatırımcılar yarar elde eder, bedel kaybederse kayıp yaşanır. Borsa riskli olsa da uzun vadeli yatırımlar için potansiyel yarar sunar.

Vade bir finansal eserin ya da borcun ödeme mühletini söz eder. Yani yatırım yaparken ya da kredi alırken makul bir tarihte ödemenin yapılması gerektiği müddettir. Örneğin bir tahvilin vadesi 5 yıl olabilir ve bu mühlet sonunda ana para geri ödenir. Kredi alırken de vade ne kadar müddetle borcunuzu ödeyeceğinizi gösterir. Vade mühleti uzun olduğunda faiz oranı çoklukla daha yüksek olabilir zira uzun vadede ödeme riski artar.

Temettü, şirketlerin karlarından hisse olarak hissedarlarına verdiği ödemelerdir. Bu ödemeler tertipli gelir kaynağı sağlar. Şayet pay senedi aldığınız şirket temettü ödüyorsa yıllık kar hissesi alırsınız. Temettü, bilhassa yatırımcılar için pasif gelir sağlayan bir avantaj olabilir. Temettü oranı yüksek olan şirketler finansal açıdan güçlü şirketlerdir.

Cari istikrar bir ülkenin dışa yaptığı ticaretin, aldığı ve ödediği paraların istikrarını gösterir. Yani bir ülkenin ihracatı ve ithalatı ortasındaki farktır. Şayet bir ülke daha fazla mal satıyor (ihracat) ve az mal alıyorsa (ithalat) cari fazla verir. Aksi takdirde fazla ithalat yapıyorsa cari açık verir. Cari istikrar bir ülkenin ekonomik sıhhatini ve milletlerarası bağlantılarını anlamada kıymetli bir göstergedir.

Arbitraj fiyat farklarından yararlanarak kar elde etme stratejisidir. Örneğin, bir finansal eserin bir piyasada düşük öbür bir piyasada ise yüksek fiyatla süreç görmesi durumunda düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satmak arbitraj fırsatıdır. Bu süreç kısa vadeli kar sağlarken riskleri de minimize etmeye yardımcı olabilir. Arbitraj fırsatları çoklukla kısa periyodiktir zira piyasa farkları süratle kapanır.

Volatilite, bir varlığın fiyatındaki dalgalanma düzeyidir. Yüksek volatilite fiyatların süratli ve büyük değişimler gösterdiği durumu tabir eder, düşük volatilite ise fiyatların stabil olduğu vakitlerdir. Yatırımcılar volatiliteyi dikkatle izler zira yüksek volatilite daha fazla risk yaratabilir lakin tıpkı vakitte büyük çıkar fırsatları da sunabilir.

Tezgah üstü süreç (OTC) finansal eserlerin direkt alıcı ve satıcı ortasında yapıldığı süreçlerdir. OTC piyasalarında çoklukla daha az düzenleme bulunur ve süreçler daha esnektir. Lakin borsada süreç gören eserlerin bilakis, OTC süreçlerinde daha fazla risk bulunabilir. Bu cins süreçler çoklukla büyük yatırımcılar ve kurumlar tarafından tercih edilir.

Carry trade, düşük faizli para ünitesinden borç alıp yüksek faizli para ünitesinde yatırım yapma stratejisidir. Yatırımcılar düşük faizle aldıkları para ünitesini kullanarak daha yüksek faiz getirisi sağlayan ülke para ünitelerine yatırım yaparlar. Bu biçimde faiz farkından kar sağlarlar. Fakat carry trade yüksek döviz riski taşıyabilir zira döviz kurları da değişken olabilir.

Moratoryum, bir ülkenin yahut şirketin borçlarını ödeme yükümlülüğünü ertelemesi durumudur. Çoklukla ekonomik kriz yahut finansal zorluklar nedeniyle ödemeler süreksiz olarak durdurulabilir. Moratoryum ilan eden bir ülke yahut şirket alacaklılarına ödeme yapmayı bir müddetliğine askıya alır. Bu durum borç verenler için riskli olabilir zira ödeme yapılması gecikebilir yahut büsbütün iptal edilebilir.

Likidite bir varlığın nakde dönüştürülme suratıdır. Yüksek likiditeye sahip varlıklar süratlice nakde çevrilebilir. Düşük likiditeye sahip varlıklar ise daha uzun müddette nakde dönüştürülebilir. Yatırımcılar için likidite kıymetli bir faktördür zira yatırımcıların muhtaçlık duyduklarında varlıklarını süratle nakde çevirmesi gerekebilir.