İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması akabinde tutuklanmasıyla birlikte ülke genelinde boykot davetleri yükseldi. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 24 Mart Pazartesi günü boykot edilecek markaları açıklamış, vatandaşlar tarafından da büyük takviye gelmişti.
2 Nisan’da ise genel boykot kararı alındı. “Tüketimi durduruyoruz” davetiyle birlikte ülke genelinde yüzlerce dükkan kapılarını açmayacağını ve satış yapmayacağını duyurdu. Vatandaşlar ise alışveriş yapmayacaklarını belirterek boykota takviyelerini toplumsal medyadan paylaştı.
Peki 2 Nisan boykotunun iktisada tesiri nasıl olur? Bu sorunun karşılığını Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu BBC Türkçe’ye verdi.
İmamoğlu’nun tutuklanmasının akabinde CHP tarafından pek çok markaya boykot başlatıldı.
Ekrem İmamoğlu 19 Mart’ta gözaltına alındı, 23 Mart’ta tutuklandı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 24 Mart’ta Saraçhane’de yaptığı açıklamada İmamoğlu’na takviye hareketleri vermeyen medya kuruluşlarına ve bağlı olduğu markalara boykot başlattıklarını duyurmuştu.
25 Mart’ta ise boykotyap.com isimli siteye yayına alınmış ve burada boykot edilecek markaların listelerine yer verilmişti. Lakin iki gün açık kalan siteye mahkeme tarafından erişim mahzuru getirilmişti. Artık ise boykot listesi boykotyap.net isimli internet sitesi üzerinden yayımlanıyor.
CHP lideri Özgür Özel, 29 Mart Cumartesi günü İmamoğlu için Maltepe’de yapılan takviye aksiyonunda yeni boykot listesini duyurmuştu.
Üniversite öğrencileri 2 Nisan boykotunu başlattı. Özgür Özel bu görselle boykot daveti yaptı, “Herkesi bu boykota katılarak tüketimden gelen güçlerini kullanmaya davet ediyorum” dedi 👇
Özel’in firma ve markalara yönelik başlattığı boykot üniversite öğrencileri tarafından ileri bir boyuta taşındı. 2 Nisan’da genel boykot ilan edildi. Türkiye’nin dört bir yanından öğrenciler bayram sonrası tüketime bir günlük orta verileceğini açıkladı. Öğrenciler, ‘Ekonomik gücümüzü kullanıyoruz ve bir günlük ekonomik boykot yapıyoruz’ ifadelerini kullandı.
CHP lideri Özgür Özel de bu boykota iştirak daveti yaptı. Özel, 1 Nisan 2025 akşamı boykota davet görseliyle birlikte X hesabından şu paylaşımı yaptı:
“19 Mart Darbesine karşı en ön safta direnerek geleceklerine sahip çıkan üniversite öğrencilerinden 301’i hukuksuzca tutuklandı ve bayramı ailelerinden farklı geçiriyorlar.Öğrencilere, annelere, babalara, kardeşlere yapılan bu zulme karşı gençlerin başlattığı tüketim boykotunu gönülden destekliyorum. Herkesi bu boykota katılarak tüketimden gelen güçlerini kullanmaya davet ediyorum.Millet, devletin gerçek sahibidir.Devleti milletin karşısına diken bir avuç cuntacı kaybedecek, millet kazanacak.”
Instagram’da “Sen de ekle” çıkartmasıyla yapılan boykot daveti 1 milyona yakın paylaşım aldı.
Sosyal medyanın tek gündemi 2 Nisan boykotu oldu. Kullanıcılar boykota dayanak paylaşımları yaparken İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından boykot daveti yapanlara yönelik soruşturma başlatılacağı belirtildi. Yapılan açıklamada şöyle denildi:
‘İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca, bir müddettir klâsik ve toplumsal medya yayın organlarında halkın bir bölümünün ekonomik aktiflikte bulunmasını engellemeye yönelik, kamuoyunda “boykot” davetleri olarak bilinen ayrıştırıcı telaffuzlar ve bu telaffuzları yayan şahıslara yönelik genel olarak Nefret ve Ayrımcılık (TCK md. 122/1-d) ve Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik (TCK md. 216) kabahatlerinden re’sen soruşturma başlatıldı.’
Peki, 2 Nisan boykotunun iktisada tesiri nasıl olur?
BBC Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu 2 Nisan boykotunun iktisada olacak tesirini anlattı.
Bankalararası Kart Merkezi’nin datalarına nazaran Şubat ayında Türkiye’de yurt içi kart harcamaları 1 trilyon 472 milyar TL olurken bu sayı, günlük 52 milyar liralık bir harcamaya denk geliyor.
Küresel ödeme şirketi World Hisse Global’ın bilgilerine nazaran ise Türkiye’de harcamaların yüzde 27’si nakit yapılıyor. Nakit sayısı da eklendiğinde ülkede günlük alışveriş 65 milyar liraya ulaşıyor.
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu’na göre 2 Nisan boykotu tüketicinin gücünü gösterecek sembolik bir aksiyon olacak. Lakin uzun vadede sürdürülemeyeceğini söz etti. Fakir insanların seçim yapma gücü olmadığını lisana getiren Kozanoğlu, harcama kesintisi yerine spesifik maksatlı boykotların başarılı olacağını söylüyor.
Kozanoğlu, boykot listesinden beyaz yakalı ve orta sınıf bireylerin alışveriş yaptığı yerlerin daha fazla hissedeceğine dikkat çekti. İktisatçı Kozanoğlu’na nazaran sattığı eserlerin maliyetinden çok işçi ve kira sarfiyatı yüksek olan zincir markaların ciro düşüşlerinden daha sert etkilendiğini lisana getiriyor.
Boykot davetlerine İsrail-Gazze örneğini vermek mümkün. İsrail’in boykot edilen markalarından biri olan McDonalds ve Starbucks dünyanın pek çok ülkesinde pay kaybı yaşadı. McDonalds payları yüzde 4 üzerinde kıymet kaybederken ünlü kahve zinciri ise yüzde 7 bedel kaybetmişti.
Kozanoğlu dünya genelinde kimi şirketlerin boykotlar sonrasın siyasetlerinde değişiklik yapmak zorunda kaldıklarını belirtti.
