Tüketim alışkanlıklarımızın bir günlüğüne durdurulması bile ses getirebilir mi? 2 Nisan’da Türkiye, bunun yanıtını aradı. Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasını protesto eden vatandaşlar, toplumsal medya üzerinden boykot davetleri yaparken; CHP Genel Başkanı Özgür Özel de bu davetlere takviye verdi. Birçok kafe ve restoran kepenk kapatacağını duyurdu, kimileri ise satış yapmayacağını açıkladı. Fakat bu sessiz aksiyon, iktidar cephesinden ve iş dünyasının önde gelen isimlerinden sert reaksiyonlar aldı.
Kaynak: BBC News Türkçe, AA
Boykot yalnızca sokakta değil, açıklamalarda da yankı buldu.
CHP lideri Özgür Özel, 1 Nisan akşamı yaptığı paylaşımda gençlerin başlattığı bu hareketi gönülden desteklediğini ve herkesi tüketim gücünü göstermeye davet etti. Lakin bu davet, başta İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı olmak üzere devletin birçok kurumunun reaksiyonuyla karşılaştı. Başsavcılık, boykot davetlerinin ‘nefret ve ayrımcılık’ içerdiğini öne sürerek soruşturma başlattı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, boykot nedeniyle maddi kayıp yaşayanların tazminat davası açabileceğini söylerken; İçişleri Bakanı Yerlikaya, bu eylemi “ekonomik bağımsızlığa sabotaj” olarak tanımladı. AKP Sözcüsü Ömer Çelik ise Özgür Özel’in dayanağını “siyasi fanatizm” olarak değerlendirdi. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin de yaptığı açıklamada boykot davetlerinin ‘Türkiye’nin pahalarını ve kazanımlarını sarsmaya yönelik’ olduğunu söyledi ve dayanak veren yayınların uzmanlarca takip edildiğini, gerekli süreçlerin yapılacağını belirtti.
Peki iş dünyası ne diyor?
Boykot davetleri sadece siyasi etraflarda değil, iş dünyasında da önemli reaksiyonlarla karşılandı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, yatırım yapan ve istihdam sağlayan şirketlerin gaye alınmasının yanlış olduğunu vurgulayarak “Şirketlerimiz siyasi tartışmaların dışında tutulmalı” dedi. ASKON Başkanı Orhan Aydın ise bu davetleri “akıl tutulması” olarak nitelendirdi. TESK Başkanı Bendevi Palandöken ve AESOB Lideri Adlıhan Dere, esnafın bu davetlerden ziyan göreceğini, küçük işletmelerin ayakta kalabilmesi için ticaretin durmaması gerektiğini ifade etti.
Van TSO Başkanı Necdet Takva ve TÜRES Lideri Ramazan Bingöl de davetlere karşı çıktı; bu tıp teşebbüslerin yerli ve ulusal markaları zora soktuğunu, milyonlarca insanın geçimini bu ticari faaliyetlerden sağladığını söyledi. Konya Ticaret Odası Başkanı Selçuk Öztürk ve Konya Sanayi Odası Başkanı Mustafa Büyükeğen de boykotun sanayi üretimini ve istihdamı tehdit ettiğini belirtti. İstanbul Ticaret Borsası Başkanı Ali Kopuz, çağrıyı “çaresizlik ve basiretsizlik” olarak tanımladı.
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, Türkiye’nin yerli ve bağımsız iktisadının amaç alınamayacağını belirtti. MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı da davetlerin global sermayeye alan açma teşebbüsü olduğunu tabir ederek vatandaşları yerli üretime sahip çıkmaya çağırdı. İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, demokratik reaksiyonlara hürmet duyulması gerektiğini fakat üretim istikrarının sarsılmaması gerektiğini lisana getirdi. Bursa TSO Başkanı İbrahim Burkay, ATO Lideri Gürsel Baran, TESKOMB Başkanı Abdulkadir Akgül ve ASO Lideri Seyit Ardıç da emsal halde boykotun üretime, istihdama ve iktisada ziyan vereceğini söyleyerek itidal davetinde bulundu.
Boykotun gerçek tesiri ne pekala?
Bankalararası Kart Merkezi datalarına nazaran Türkiye’de günlük 52 milyar TL’lik kart harcaması yapılıyor, nakit ödemeler de eklenince bu sayı 65 milyar TL’yi buluyor. BBC News Türkçe’ye konuşan Ekonomist Prof. Hayri Kozanoğlu’na göre bu tıp boykotlar sembolik mana taşıyor fakat uzun vadede sürdürülebilir değil.
Yine de bilhassa orta sınıfın alışveriş yaptığı ve sabit masrafı yüksek olan zincirlerin ciro düşüşünden etkilenmesi mümkün. Gerçekten birtakım global boykot örneklerinde de bu tesir gözlemlenmişti: Kimi büyük şirketler satış kaybı yaşamış, payları düşmüş, hatta idare değişiklikleri olmuştu.
