14 Yaşındaki Çocuğun İnsanları Kendi İçtikleri Suyu Yasaklamaya İkna Ettiği Akılalmaz Deney!
1997 yılında, bir ortaokul öğrencisi, sadece bilimsel tabirleri kullanarak insanları büsbütün temiz bir unsura karşı korkutmayı başardı. Üstelik sonuç o kadar etkileyiciydi ki sınıf arkadaşlarının büyük çoğunluğu bu ‘tehlikeli’ unsurun yasaklanması gerektiğine inandı. Fakat bilmedikleri şey, bu maddeyi aslında her gün içtikleriydi! Pekala, 14 yaşındaki bir çocuk insanları nasıl bu türlü kolaylıkla kandırdı ve bu deney neyin ispatıydı? Gelin bakalım…
Nathan Zohner, Idaho’daki Eagle Rock Ortaokulu’nda okuyan 14 yaşında bir öğrenciydi.
1997 yılında, bilim projesi için insanları bilimsel sözler ve teknik tabirlerle manipüle edebilme üzerine bir deney yapmaya karar verdi. Bunun için herkesin bildiği suyu yani H2O’yu, bilimsel ismiyle tanıttı: Dihidrojen Monoksit.
Ancak Zohner, bu terimi yalnızca kolay bir halde açıklamakla kalmadı. Hazırladığı bilgi formunda DHMO’nun korkutucu istikametlerine odaklanarak, insanları bu unsurun ne kadar tehlikeli olabileceğine ikna etmeye çalıştı.
Formda, DHMO’nun şu özellikleri vurgulanıyordu:
Rengi, kokusu ve tadı yoktur lakin her yıl binlerce insanın vefatına sebep olmaktadır, solunduğunda mevte yol açabilir, ciltle uzun periyodik teması doku hasarına neden olur, çok tüketimi bedende tehlikeli dengesizlikler oluşturabilir, sanayi üretiminde ve hatta savaş teknolojilerinde kullanılmaktadır.
Bütün bu tabirler büsbütün doğruydu! Lakin eksik olan nokta, DHMO’nun aslında su olduğuydu…
Zohner, sınıf arkadaşlarına DHMO’nun bu kadar tehlikeli olup olmadığını düşündüklerini ve yasaklanması gerekip gerekmediğini sordu.
Sonuçlar ise şaşırtıcıydı. 50 kişilik sınıftan 43’ü yani %86’sı, DHMO’nun yasaklanması gerektiğini söyledi! Öğrenciler, bilimsel tabirlerle süslenmiş bilgileri sorgulamadan kabul etmiş ve aslında her gün içtikleri suyun tehlikeli olduğuna inanmıştı. Bu durum, insan beyninin nasıl çalıştığını ve bilgiyi nasıl değerlendirdiğini sorgulatan bir deney haline geldi.
Zohner; projeyi tamamladıktan sonra yaptığı açıklamada, hedefinin insanların nasıl kolay kandırılabileceğini göstermek olduğunu ve sonuçların kendisini bile şaşırttığını söyledi.
Bu olay yalnızca bir ortaokul deneyinden ibaret kalmadı.
Yıllar içinde dihidrojen monoksit paniği tekrar tekrar gündeme geldi ve farklı bölümlerde benzeri sonuçlar doğurdu. 2007 yılında, Yeni Zelanda Milletvekili Jacqui Dean, suyun yasaklanması gerektiğini söyleyen bir dilekçeyi imzaladı. Bilimsel jargonla süslenmiş tabirler karşısında o da birçok insan üzere durumu sorgulamadan kabul etmişti.
2011 yılında ise Florida’da iki radyo sunucusu, dinleyicilere musluklardan DHMO aktığını ve herkesin su tüketimini durdurması gerektiğini söyledi. Beşerler, suyun içindeki ‘tehlikeli madde’ konusunda panik yaptı ve belediyeye yüzlerce şikayet telefonu yağdı. Sonunda gerçek ortaya çıkınca sunucular süreksiz olarak vazifeden uzaklaştırıldı.
Deney; bilginin nasıl sunulduğunun, insanların onu nasıl algıladığı üzerinde büyük bir tesiri olduğunu kanıtladı.
Bilimsel sözler, karmaşık tabirler ve teknik tabirler, pek çok insan için sorgulanmaz ve sağlam görünür. Bugün; toplumsal medyada, haberlerde ve çeşitli platformlarda yanlış bilgiler süratle yayılıyor. Birtakım içerikler, kolay gerçekleri aldatıcı tabirlerle süsleyerek insanları korkutuyor yahut yanlış yönlendiriyor.
Bu yüzden her duyduğumuz bilgiyi mantıklı olup olmadığını sorgulayarak pahalandırmak, şuurlu bir birey olmanın en değerli adımı…
